Przenieśmy się jeszcze raz do dawnego Hirschbergu. Tym razem w samo centrum, na dawny Rynek (Markt), a dzisiejszy Plac Ratuszowy. W centralnej części placu stoi ratusz, wraz z „Siedmioma Domami”, otoczony przez 6 pierzei podcieniowych kamienic.
Plac Ratuszowy w Jeleniej Górze na dawnej, ozdobnej widokówce, lata 1902-05
Kamienice na jeleniogórskim rynku w dużym stopniu stanowią powojenną rekonstrukcję pierwotnych budynków z II połowy XVII i początku XVIII wieku. Większa część z nich, już krótko po wojnie nie nadawała się do dalszego użytku, dlatego pod koniec lat 50-tych podjęto decyzję o ich niemalże całkowitym wyburzeniu i odbudowaniu od podstaw. Chociaż postanowiono zachować charakter historycznej zabudowy, dopuszczono się znacznych uproszczeń i wyraźnego zubożenia ozdobnych elementów.
jeleniogórski rynek – kamieniczki nr 20 – 24 tuż przed rozbiórką. Wykonujący inwentaryzację zadbał o zachowanie na swoim szkicu istniejących zdobień elewacji, lata 1961-63
Taki los spotkał m. in. pierzeję północno – zachodnią „Przędzarzy”, która została najwcześniej wyburzona i na nowo wybudowana. Jedną z ładniejszych, choć wcale nie największych kamienic tej części jeleniogórskiego rynku, była ta znajdująca się przy dzisiejszym Placu Ratuszowym 22, zwana również „Pod Okrętem”.
fragment pierzei „Przędzarzy” z interesującą nas kamienicą przy Placu Ratuszowym 22 (pierwsza z prawej), na zdjęciu z książki „Kunstwanderungen Im Riesengebirge” Günthera Grundmanna, lata 1937-42
Podobnie jak dwie sąsiednie i ta kamienica z końca XVII wieku należała do kupca Daniela von Buchs. Właściciel w 1731 roku otrzymał tytuł szlachecki, a swój herb i godło kupieckie umieścił na fasadzie budynku, nad łukami arkad, obok wcześniejszego wizerunku okrętu pod pełnymi żaglami – symbolu jeleniogórskiej Kongregacji Kupieckiej, istniejącej od 1651 roku.
szkic inwentaryzacyjny detali kamienicy „Pod Okrętem”, lata 1961-63
podcienia kamienicy przy Placu Ratuszowym 22 na przedwojennej widokówce, lata 1920-25
tak podcienia to wyglądają dziś, listopad 2018 (Hirschberg Jan)
godło kongregacji kupieckiej przypominało, że w XVI i XVII w. Jelenia Góra była znaczącym ośrodkiem handlu – wyrabiano tu m.in. ekskluzywne tkaniny i sukna
herb szlachecki Daniela von Busch, nad jednym z podcieni kamienicy „Pod Okrętem”
Na początku XX wieku w jednym z lokali kamienicy przy Placu Ratuszowym 22 w Jeleniej Górze mieściła się piekarnia „Brodt und Weiß Bäckerei”.
załoga piekarni „Brodt und Weiß Bäckerei” mieszczącej się w jednym z lokali kamienicy, lata 1908-11
W czasie gruntownej przebudowy w latach 60-tych niestety zaniechano odtworzenia większości ozdobnych elementów.
szczyt kamienicy nr 22 – szkic inwentaryzacyjny, lata 1961-63
współczesny wygląd kamienicy przy Placu Ratuszowym 22 w Jeleniej Górze, listopad 2018 (Hirschberg Jan)
jedno z ostatnich znanych ujęć jeszcze istniejących, ozdobnych detali kamieniczki „Pod Okrętem”, 1958 rok
pierzeja „Przędzarzy” podczas odbudowy, rok 1968
W 1914 roku przy Muzeum Karkonoskim (Museum des Riesengebirgsvereins) ustawiono pomniejszoną kopię budynku. Najwyraźniej ówcześni włodarze miasta, również cenili sobie piękno architektury tej części rynku. Tym samym, chociaż już nie w pierwotnej lokalizacji, nadal możemy podziwiać piękno detali kamienicy „Pod Okrętem”.
Muzeum Karkonoskie przy ulicy Matejki 28, pierwotnie wzniesione w 1914 roku jako siedziba stowarzyszenia RGV (Riesengebirgsverein – Stowarzyszenie Miłośników Karkonoszy), zdjęcie z roku 1925
fragment budynku muzeum i kopia domu patrycjuszowskiego z rynku jeleniogórskiego (podcienia są kopią tych z kamienicy „Pod Okrętem”), jako jeden z elementów ekspozycji, lata 1920-25
porównanie współczesne, kwiecień 2017 (Hirschberg Jan)
podcienia kamienicy „Pod Okrętem” na pomniejszonej kopii budynku, części zabudowań Muzeum Karkonoskiego, kwiecień 2017 (Hirschberg Jan)
herb i godło kupieckie Daniela von Busch, również znalazły swoje miejsce na elewacji bocznej miniatury, kwiecień 2017 (Hirschberg Jan)
źródła:
kolekcja Tropicieli Historii
Rewelacja, dziękuję za ten artykuł: )
Przyjemność po naszej stronie, pozdrowienia!!!
Urodziłem się w Jeleniej Górze .Będąc chłopcem mieszkałem na ul Jasnej ,byłem mimowolnie świadkiem rozbiórki oraz odbudowy pl.Ratuszowego.Bardzo dużo pamiętam z tamtego okresu ,chciałbym tylko powiedzieć że "powojenna Jelenia Góra była o wiele piękniejsza od tej "poźniejszej" Pamiętam że wszędzie było bardzo dużo piękny ozdób budynków oraz zabytkowych metalowych płotów i bram ,jedne piękniejsze od drugich.Cmentarz przy kościele Garnizonowym była bardzo bogaty ozdobiony przeróżnymi figurami nagrobnymi,nagrobkami kończąc na wyjątkowo pięknych grobowcach jeden od drugiego ładniejszy i bogatszy .Można by tak opowiadać o Jeleniej Górze bez końca. Miasto to jest mi bardzo bliskie być może spowodowane jest tym że we wspomnieniach zawarte jest również moje dzieciństwo połączone z odkrywaniem piękna i poznawaniem miasta ..Z ogromną przyjemnością czytam o starej Jeleniej Górze.
Bardzo ciekawy artykuł, z chęcią dowiedziałbym się czegoś więcej o sąsiedniej kamienicy spod numeru 21, też należącej do Buchsa – tej, na attyce której widać było kiedyś spływające ryby (a może to były wieloryby lub delfiny? 🙂 )