Kalendarium KL AUSCHWITZ – BIRKENAU. 6 lutego 1943 roku.

Kalendarium KL AUSCHWITZ – BIRKENAU.

6 lutego 1943 roku.

Przywieziono transportem RSHA z getta w Białymstoku 2000 Żydów – mężczyzn, kobiet i dzieci.

Po selekcji skierowano do obozu jako więźniów 85 mężczyzn, oznaczając ich numerami 100523-100607 oraz 47 kobiet, oznaczając je numerami 34728-34774.

Pozostałe 1868 osób zabito w komorach gazowych.

Getto dla ludności żydowskiej w Białymstoku zorganizowane przez niemieckie władze okupacyjne w czasach II wojny światowej.

Zostało utworzone 26 lipca 1941 dla ponad 40 tys. Żydów z Białegostoku i okolic.

1 – Ogrodzenie getta
2 – Brama
3 – Tereny fabryczne
4 – Budynek gestapo
5 – Budynek Judenratu

Getto było otoczone ok. 3-metrowym ogrodzeniem zakończonym drutem kolczastym. Główna brama do dzielnicy żydowskiej znajdowała przy ul. Kupieckiej w pobliżu skrzyżowania z ul. Lipową. Pozostałe bramy znajdowały się przy ul. Jurowieckiej 4 oraz na rogu ul. Fabrycznej i placu Wyzwolenia.

Getto podporządkowane było niemieckim władzom cywilnym Okręgu Białostockiego. Zamieszkujący je Żydzi mieli obowiązek nosić białe opaski z sześcioramienną gwiazdą Dawida. Później do tego obowiązku dołączono przymus noszenia żółtej gwiazdy na lewej stronie piersi i na plecach. 3 sierpnia 1941 r. weszło w życie rozporządzenie o zakazie opuszczania getta pod groźbą śmierci. Zabroniono również wszelkiego rodzaju zgromadzeń na ulicach. Zakazem, który najbardziej dotknął mieszkańców, był zakaz dokonywania zakupów w aryjskiej części miasta, wprowadzony 15 sierpnia 1941 r. Za nabywanie żywności poza murami getta odpowiedzialność miała ponosić cała gmina żydowska. Było to o tyle dotkliwe, że rozpoczęto racjonowanie żywności. Dostawała ją jedynie ludność pracująca. Początkowo było to 0,5 kg chleba dziennie. Później zmniejszono racje do 30 dag. Głód zmuszał mieszkańców getta do handlu, który był nielegalny. Został on zakazany zarządzeniem nr 133 z 20 października 1941 r.  Żywność zdobywano dzięki przemytowi z pobliskich wsi i pomocy ludności zamieszkującą aryjską część miasta. Wiązało się to z dużym ryzykiem, ponieważ groziło to zazwyczaj zesłaniem do obozu koncentracyjnego.

Białostoccy Żydzi podczas likwidacji getta. Zdjęcia wykonane przez niemieckiego żołnierza pomiędzy 15 a 20 sierpnia 1943

Żydzi byli wykorzystywani do pracy w zakładach niemieckich w Białymstoku. Wykorzystywano ich również do prac porządkowych, przeładunku transportów. Część z nich pracowała w Wołkowysku. Również jedna grupa robotników żydowskich pracowała we wsi Markowszczyzna. Na terenie getta istniały również zakłady rzemieślnicze, pracujące głównie na potrzeby niemieckiego wojska. Do listopada 1942 r. w getcie istniały 2 szkoły podstawowe z językami wykładowymi – hebrajskim i polskim.

Niedługo po utworzenia getta, 16 września 1941 r. niemieckie władze wydały zarządzenie o ewakuacji części Żydów do Prużany. W teorii miały być wysiedlone osoby, które nie pracowały. W rzeczywistości na listy osób przeznaczonych do przesiedlenia trafiały osoby z alfabetycznego spisu ludności. Na początku były to osoby, których nazwiska rozpoczynały się na literę „A” itd. W sumie wysiedlono około 4000 osób.  Część z nich nielegalnie powróciła do Białegostoku. Pozostali zginęli podczas likwidacji getta w Prużanie. Podczas likwidacji „prowincji białostockiej” getto zostało szczelnie zamknięte. Nie mógł dostać się do niego nikt ani też z niego wydostać. Władzę nad nim przejęło Gestapo.