Urodził się 26-08-1883 roku W Tarnopolu. Jego rodzicami byli Wojciech i Marcela z Hrycynów, oboje pochodzenia ukraińskiego. Rodzice nie byli majętni, a młody Kazimierz uświadamiał sobie, ile ofiar wymagało jego wykształcenie. Był im wdzięczny i bardzo do nich przywiązany. Ale myśl o sprawach rodzinnych i karierze osobistej, tak oczekiwanej przez rodzinę, musiała zejść na drugi plan. Przesłonił ją idący przez całą Polskę dreszcz nadziei na wielką zmianę. Gimnazjum poza wykształceniem rozwinęło jego zainteresowania polityczne i niepodległościowe. Maturę zdał W 1905 roku, rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim. Studiów nigdy nie skończył, ponieważ poświęcił się całkowicie pracy politycznej.
Polityka pierwsza wielka miłość
- Zamiast kariery osobistej wybrał karierę rewolucjonisty polskiego.
- Zebrał koło siebie grupkę kolegów. Zaraził ich zainteresowaniem problemami społecznymi i narodowymi, pociągnął umiłowaniem ideału, tak daleko wybiegającego poza życie jednostki. W ten sposób w Tarnopolu powstała lokalna sekcja Organizacji Promienistych, która za zadanie postawiła wychować nowe pokolenie bojowników niepodległości i socjalizmu. Bojowników, szukających prawdy i wiążących się ze Sprawą w pełnym rozeznaniu jej słuszności.
- W roku 1903 Kazimierz Pużak jest już znany w kołach młodzieży jako działacz, który nie tylko wie, czego chce, ale również ma ogromną charyzmę – gromadzi wokół siebie ludzi i ma wpływ na ich poglądy. W zarządzie głównym Organizacji Promienistych koło tarnopolskie cieszyło się opinią jednego z najlepiej zorganizowanych, a jego sekretarz – Pużak – potrafił stworzyć wokół swej grupy atmosferę sympatii i uznania wśród całej młodzieży. Po wielu latach jeszcze współtowarzysze Pużaka z tamtego okresu wspominali jak to w jego mieście rodzinnym na masówki propagandowe, organizowane w jarach podmiejskich, przychodziło ponad stu chłopów, osadzając gęsto mundurkami stoki parowu.
Kariera polityczna
W okresie 1908-1911 roku Pużak pozostawał w pracach organizacyjnych jako jedyny członek Wydziału Organizacyjnego. Wiąże się wówczas z Wydziałem Bojowym PPS. Partia przeżywa tragedię prowokacyjną Tarantowicza – „Albina”. Edmund Tarantowicz „Albin” został schwytany podczas przypadkowej strzelaniny. Po torturach zdradził carskiej Ochranie tożsamość kilkudziesięciu członków Organizacji Bojowej PPS. Uprzedził również o planowanym napadzie na pociąg. Dzięki temu Rosjanie wiedzieli o przygotowaniach do akcji już na kilka miesięcy przed jej przeprowadzeniem. Zapada wyrok zgładzenia prowokatora. Pużak nie cofa się przed spełnieniem tego ciężkiego obowiązku.
Odnaleziony w Rzymie kosz z trupem prowokatora i zakończone niczym śledztwo zainteresowanych władz oraz dociekań prasy świadczyły, że ciężka misja ukarania zdrajcy, uniemożliwienia mu dalszego szkodzenia, została wykonana.
Natomiast „młodzi” z Lewicy przewidująca nie mówili o wolnej Polsce, ale jedynie autonomii kraju w ramach przyszłej socjalistycznej Rosji. To zresztą działacze PPS-Lewica stali się później członkami Komunistycznej Partii Polski.
Pierwszy pobyt w więzieniu
Piotrkowskie więzienie było względnie łatwe do wytrzymania( grochówkę nieraz potem wychwalał) i tam, dzięki staremu Dratwie (ojciec wybitnego działacza PPS, Bolesława Dratwy, który zginął w powstaniu warszawskim 5 VIII 1944), strażnikowi więziennemu należącemu do PPS, miał stały związek ze światem, ale w ponurej twierdzy Szlisselburga miał odcierpieć karę. Skuty w kajdany, co należało do regulaminu katorgi, zamknięty w półciemnej wilgotnej celi, nieraz musiał obcować z duchami swych wielkich poprzedników, Łukasińskiego i Waryńskiego, którzy tutaj również cierpieli jak on za grzech umiłowania wolności. To wplecenie się nie tylko duchem, lecz i fizyczną istotą w koło historycznego dramatu Polski, dodało sił Pużakowi do przezwyciężenia wszystkich kryzysów. Pużak wypełniał czas wytężoną pracą. Chciwie rozczytywał się w książkach biblioteki więziennej.
Powrót do polityki
Zjazd ten, zwołany do Petersburga w maju 1917 roku, ukazał Pużaka po raz pierwszy na jawnej arenie życia publicznego. Od razu zdobył uznanie i zaufanie towarzyszy. W wybranym na zjeździe Komitecie Centralnym stał się jego duszą i głównym organem wykonawczym. Powołał do życia tygodnik „Głos Robotnika i Żołnierza”, wiązał rozsypane ośrodki robotników polskich, głosił szeroko zasadę powrotu do kraju z dorobkiem myśli i zasobem sił organizacyjnych, które posłużą do odbudowy niepodległości i zaprowadzenia w Polsce sprawiedliwości społecznej.
Po przewrocie majowym 1926 roku Pużak stracił zaufanie do polityki Piłsudskiego i poróżnił się z ekipą rządzącą.
Przewrót majowy (zamach majowy, pucz majowy) – zbrojny zamach stanu w Polsce dokonany w dniach 12–15 maja 1926, w Warszawie przez marsz. Józefa Piłsudskiego, w czasie którego zginęło po obu stronach konfliktu łącznie 379 osób (215 żołnierzy i 164 osoby cywilne), a około 1000 osób zostało rannych. Powodem zamachu była pogarszająca się sytuacja polityczna i gospodarcza kraju, zaś bezpośrednią przyczyną – seria kryzysów gabinetowych w latach 1925–1926
„Z tym zwycięstwem wiązano nadzieje na lepszą przyszłość, zwłaszcza że Piłsudski uchodził dotąd za wroga reakcji (…). Nadzieje te nie sprawdziły się. Piłsudski i jego zwolennicy (…) poszli (…) odrębną drogą i (…) wzięli rozbrat nie tylko z PPS i demokracją, ale i (…)z własną przeszłością polityczno-legionową”.
Sukces w pierwszych wyborach parlamentarnych
Działalność poselska
Gdy w okresie działań wojennych przeciw bolszewikom w roku 1920 więzienia polskie zapełniły się przestępcami politycznymi i powstały obozy więzienne, Pużak z ogromnym zaangażowaniem przeprowadzał walkę o ludzkie warunki życia więźniów. Z jego to inicjatywy też powstała specjalna komisja sejmowa, która objechała różne więzienia i obozy i zleciła Pużakowi przedstawienie Sejmowi sprawozdania w tej sprawie. Jego referat, zgłoszony na plenarnym posiedzeniu Sejmu, przesycony głębokim poczuciem ideałów humanitarnych i realizmu życia więziennego, tak dobrze mu znanego, stał się jednym z piękniejszych dokumentów działalności polskiej demokracji.
Działalność w PPS
Początek II wojny światowej
Jak napisał Kazimierz Pużak we wspomnieniach z tego okresu:
„Tych kilka dni wojny z zakłamaniem czynników kierowniczych rządu i wojska, z chaosem ciągle rosnącym a zwłaszcza z niesłychaną paniką i paraliżem woli zbrojnej, nauczyły mnie i ostrożności, i sceptycyzmu w przyjmowaniu obietnic czy deklaracji”
Działalność konspiracyjna
Okręgowy Komitet Robotniczy PPS po oficjalnym rozwiązaniu partii przeszedł do konspiracji pod nazwą: Centralne Kierownictwo Ruchu Mas Pracujących Miast i Wsi-Wolność, Równość, Niepodległość. Pużak pełnił funkcję sekretarza generalnego. Dzięki aktywności polityków w kraju i za granicy udało się utworzyć Gwardię Ludową, której komendantem został Pużak. Wszedł on również w skład Politycznego Komitetu Porozumiewawczego, który W 1944 Roku przekształcił się w Radę Jedności Narodowej. Ze względu na duży autorytet Pużak został jego przywódcą.
W 1940 r. Pużak wszedł w skład Politycznego Komitetu Porozumiewawczego – politycznej reprezentacji społeczeństwa przy ZWZ-AK. Został jego przewodniczącym. Stanowczo przestrzegał przed wyborem między „hitlerowskim diabłem a sowieckim Belzebubem”. To sprawiło, że w 1941 r. wystąpił z PKP w proteście przeciwko układowi Sikorski – Majski, wobec braku deklaracji o uznaniu wschodniej granicy Polski. Antykomunistyczny kurs prowadził też w łonie lewicy – zręczna polityka osłabiła prosowieckie grupy socjalistów, a Komitet Zagraniczny PPS uznał za kontynuatora tradycji partii wyłącznie WRN.
„Moje miejsce na złe i dobre jest z polską klasą robotniczą, a nie w emigracyjnym Londynie”.
W powstaniu warszawskim wziął udział jako dowódca Organizacji Wojskowej Pogotowia Powstańczego Socjalistów. Jak jednak wspominał Zaremba:
„Pużak nie podzielał naszych nastrojów. Mówił o niebezpieczeństwach rozpalenia walki bez pewności, czy Czerwona Armia przyjdzie z odsieczą i nade wszystko – bez zapewnienia wystąpieniu zbrojnemu (…) osłony z powietrza. (…) lepiej od nas widział niebezpieczeństwa”.
„Cios był dobrze przygotowany przez zmowę nowego „Świętego Przymierza”, (…) był aktem wielkiej krzywdy wyrządzonej Polsce, krzywdy, której nasz naród – jeśli ma zostać narodem o własnej godności – nie może zapomnieć (…)”.
Trudne czasy powojenne
W marcu 1945 Roku podczas próby rozmów z Sowietami Pużak i inni przywódcy polskiego podziemia, został wbrew własnej woli wywieziony do Moskwy, a tam aresztowany i umieszczony Na Łubiance. W czerwcu 1945 na pokazowym procesie szesnastu Pużak został skazany na 1,5 roku więzienia. W 1946 wrócił do Polski, gdzie niebawem został aresztowany przez władze komunistyczne, zarzucające mu zdradę.
Wiosną 1947 r. Znów trafił do więzienia, oskarżony o dążenie do obalenia ustroju Polski w porozumieniu z „zachodnimi imperialistami”. W listopadzie 1948 r. w procesie przywódców PPS-WRN otrzymał wyrok 10 lat więzienia. Nakłaniany do samokrytyki, odrzekł na sali sądowej:
„W chwili, gdy stoję nad grobem, byłoby nie do uwierzenia, gdybym zmienił poglądy”.
Ostatnie lata życia
Więziony w Rawiczu, nie opuścił już celi, choć amnestia zmniejszyła wyrok do 5 lat. Przetrzymywany w fatalnych warunkach, zmarł w wyniku przerwania aorty spowodowanym zepchnięciem ze schodów 30 kwietnia 1950 r. Władysław Gorzan, więzień Rawicza, wspominał:
„Kiedy odbierali [rodzina] zwłoki, zapowiedziano, że nie wolno nikomu wyglądać przez okno. Istotnie, nikt nie wyglądał, gdyż wszyscy więźniowie stali na baczność pod ścianą celi, aby uczcić wielkiego Polaka”.
Ciało złożono na Powązkach 5 maja 1950 r.
Pośmiertne odznaczenia
Związek Piłsudczyków RP
MP3
