Słowiańska Góra i Niedów

Za górami, za lasami, za jeziorem, za drogą krajową, istnieje maleńka miejscowość, w której mieszka zaledwie kilkanaście osób. Spacer zaprowadził mnie do Niedowa (pod Zgorzelcem).

Wioska od strony lasów wspiera się o wzgórze, na którym ok. X- XII wieku istniało grodzisko. Wzgórze z grodziskiem Niedów – inaczej Słowiańska Góra — jest dobrym punktem obserwacyjnym na sztuczne jezioro, ośrodek letniskowy i dalsze okolice.

We wczesnym średniowieczu, prawdopodobnie było to założenie obronne, a nawet mogło być jednym z najważniejszych grodów plemienia Bieżuńczan (Bieśniczan). Korzystne położenie u wylotu Bramy Żytawskiej miało za zadanie kontrolowanie prastarego szlaku handlowego z Czech nad Bałtyk. W okolicach grodu archeologom udało się odkryć kilka interesujących obiektów. Pierwszym z nich jest budynek drewniany, w którym znajdowały się zbiorniki na zboże. W środku odnaleziono zwęglone ziarna pszenicy i żyta oraz łopatę piekarską. W sąsiedztwie budynku fragment kamienia żarnowego, a także mniejsze, ale bardzo wartościowe przedmioty (np. szydła, przęśliki, gwoździe czy paciorki). Na wzgórzu można znaleźć także inne ślady, to ślady kładów, które świadczą o współczesnej funkcji jaką pełni to historyczne miejsce.

Zbiornik Niedów na który można spoglądać ze wzgórza, zbudowano w latach 1958–1962 na potrzeby chłodzenia elektrowni Turów. Oprócz głównej funkcji, pełni również inne, w tym retencyjną oraz rekreacyjną. Większość zabudowań wsi zlikwidowano podczas budowy zapory. Pod wodą znalazły się także ruiny dworu, dawny most na Witce i zapewne jeszcze parę interesujących budowli.

Kolejnym ciekawym miejscem tej maleńkiej miejscowości jest kościół Matki Boskiej Anielskiej z końca XV wieku.

Wokół kościoła, który najpierw był ewangelicki, potem katolicki, istnieje wciąż cmentarz z grobami sprzed II Wojny Światowej i współczesny, a XVI, XVII i XVIII wieczne epitafia umieszczone na ścianach kościoła przypominają członków rodów Warnsdorf, Penzig, Gersdorf i innych. Sześć całopostaciowych płyt zachowało się całkiem nieźle. Przy murze cmentarnym pochowane są również osoby „różnych stanów” związane z okolicą.

Dość ciekawy jest też rzadki już dziś grób nieznanego żołnierza, zachowany prawdopodobnie w jego pierwotnym kształcie.

tekst i zdjęcia: Alicja Kliber, 2019